Het spanningsveld tussen ontlasten en tot last zijn

In het werken met mensen, dieren en systemen komt steeds opnieuw een subtiel spanningsveld naar voren: dat tussen ontlasten en tot last zijn. Twee polen die op het eerste zicht tegengesteld lijken, maar die in wezen diep met elkaar verbonden zijn.

Aan de ene kant is er het verlangen om anderen te ontlasten. Om zorg te dragen, verantwoordelijkheid op te nemen, dingen op te lossen of te voorkomen dat iemand anders het moeilijk krijgt. Aan de andere kant sluimert de angst om tot last te zijn: te veel te vragen, te zwaar te wegen, ruimte in te nemen of iemand te belasten met onze noden.

Dit spanningsveld raakt aan diepgewortelde thema’s: verbondenheid, autonomie, schuld, schaamte, bestaansrecht, grenzen en wederkerigheid.

Ontlasten: zorg of overname?

Iemand willen ontlasten kan uit liefde en betrokkenheid komen. Maar wie systemisch kijkt, weet: soms neem je meer op je dan van jou is.

• Een kind dat een ouder emotioneel of praktisch wil sparen.

• Een partner die zichzelf wegcijfert om de ander niet te belasten.

• Een medewerker die alles naar zich toetrekt om collega’s of leidinggevenden te ontzien.

Wat begint als zorg, kan overgaan in overname. In het dragen van lasten die niet bij jou horen. In het afnemen van groeikansen van de ander. En vaak, zonder het te beseffen, uit een diepe drijfveer om zelf maar niet tot last te zijn.

Tot last zijn: angst of uitnodiging?

De angst om tot last te zijn houdt veel mensen tegen om hulp te vragen, zich uit te spreken of ruimte in te nemen.

Toch is ‘tot last zijn’ niet altijd negatief. Soms is het precies de plek waar échte ontmoeting mogelijk wordt. Daar waar je iets durft geven van je kwetsbaarheid, daar waar je jezelf toestaat om ontvangen te worden.

• Wie zich nooit tot last maakt, wordt vaak ook niet écht gezien.

• Je kwetsbaarheid tonen kan net nabijheid brengen.

• Soms is jouw behoefte precies wat de ander nodig heeft om in beweging te komen.

Tot last zijn is geen fout. Het is een kans om de ander uit te nodigen in relatie. Om wederkerigheid tot leven te brengen.

De dans tussen geven en ontvangen

In een gezond systeem beweegt het heen en weer: geven en ontvangen, zorg geven en zorg toelaten. Draagkracht en draaglast in evenwicht. Ontlasten wanneer het klopt. Durven leunen wanneer het nodig is.

Dat vraagt om mildheid. Naar de ander, maar ook naar jezelf. Want wie altijd draagt, raakt uitgeput. En wie nooit draagt, raakt vervreemd.

In het veld met de paarden

In het werken met de paarden komt dit spanningsveld vaak aan het licht. Paarden reageren niet op woorden, maar op energie. Ze tonen feilloos wanneer je meer draagt dan van jou is. Of wanneer je jezelf klein houdt uit schroom om ruimte in te nemen.

In hun aanwezigheid worden we uitgenodigd om de plek terug in te nemen die werkelijk van ons is. Niet groter. Niet kleiner. Precies goed.

Tot slot

Misschien hoef je niemand te redden. Misschien hoef je niet perfect zelfstandig te zijn. Misschien ontstaat echte ontmoeting precies in de plek waar je een ander even mag dragen — of gedragen worden.